Popuszczanie moczu podczas wysiłku – jak sobie radzić z wysiłkowym nietrzymaniem moczu?

Inkontynencja moczowa, czyli mimowolne popuszczanie moczu dotyczyć może pacjentów obu płci, choć stosunkowo częściej dotyka kobiet ze względu na czynniki anatomiczne. Objawia się wyciekiem moczu w konsekwencji nagłego zwiększenia ciśnienia w jamie brzusznej, bez uprzedniego parcia na pęcherz. Początkowo popuszczanie moczu podczas wysiłku jest nieznaczne, ale z czasem staje się poważniejszym problemem wywołującym spory dyskomfort. Nietrzymanie moczu szczególnie dotkliwe staje się podczas aktywności fizycznej, napadów kaszlu, a nawet prozaicznego kichania.

Popuszczanie moczu podczas wysiłku jest stanem przewlekłym. Charakteryzuje się różnorodnym nasileniem i odmiennymi objawami. Zależnie od postaci schorzenia, zaleca się postępowanie zachowawcze lub leczenie inwazyjne. Nawet okazjonalnego popuszczania moczu nie można bagatelizować. Zaobserwowanie jakichkolwiek niepokojących objawów w zakresie mikcji powinno skłonić pacjenta do niezwłocznej konsultacji ze specjalistą. W celach diagnostycznych warto udać się do internisty, chirurga lub urologa.

Czym jest wysiłkowe nietrzymanie moczu? Trzy stopnie zaawansowania

Popuszczanie moczu podczas wysiłku nazywane jest wysiłkowym nietrzymaniem moczu. Obok nietrzymania moczu z uczuciem nagłego parcia i nietrzymania moczu z przepełnienia należy do grupy schorzeń przewlekłych związanych z nieprawidłowym oddawaniem moczu (mikcją). Dolegliwość ta występuje u obu płci, a objawia się głównie poprzez bezwiedny wyciek moczu z cewki moczowej chorego.

Zależnie od stopnia zaawansowania tego stanu przewlekłego, wyróżnia się trzy główne stopnie wysiłkowego nietrzymania moczu. Pierwszy z nich jest najłagodniejszy. Zauważa się wówczas wypuszczanie niewielkiej ilości moczu podczas sytuacji związanych z nagłym zwiększeniem ciśnienia w jamie brzusznej. To przede wszystkim kaszel, wybuch śmiechu czy kichnięcie. W drugim stopniu zaawansowania nietrzymania moczu dochodzi do popuszczania moczu podczas wysiłku o wyższym natężeniu – dźwigania, skakania, biegania. Trzeci stopień zaawansowania schorzenia wiąże się z wysiłkowym nietrzymaniem moczu nawet podczas wykonywania lekkich prac i aktywności fizycznych. Problem z nietrzymaniem moczu występować może u pacjentów nawet podczas zmiany pozycji z leżącej na siedzącą, gdy dochodzi do niewielkiego wzrostu ciśnienia.

Popuszczanie moczu podczas wysiłku fizycznego – przyczyny wysiłkowego nietrzymania moczu i czynniki ryzyka rozwoju schorzenia

Popuszczanie moczu podczas wysiłku może mieć wiele różnorodnych przyczyn. Za jedną z głównych uważa się uszkodzenie anatomicznych mechanizmów odpowiedzialnych za fizjologiczne zamykanie ujścia cewki moczowej. Rozróżnia się dwa główne typy takich uszkodzeń. Warto zaznaczyć, że u niektórych pacjentów mogą one występować jednocześnie, zwiększając nasilenie objawów. Pierwszym z nich jest wzmożona aktywność szyjki pęcherza moczowego i jej ruchomość. Dno miednicy mniejszej nie ma odpowiednio silnego podparcia mięśniowego. Dochodzi wówczas do zaburzenia transmisji ciśnienia brzusznego i osłabienia mięśni dna miednicy (mięśni Kegla). Niekontrolowany wyciek moczu z pęcherza może być również spowodowany niewydolnością mechanizmu zwierania cewki moczowej. Funkcjonowanie zwieracza można uszkodzić m.in. podczas zabiegów chirurgicznych.

Występowanie objawów wysiłkowego nietrzymania moczu wiąże się ponadto z osłabieniem dna miednicy i zmianami w układzie powięziowo-mięśniowym kobiecego ciała, zwłaszcza po porodach. Popuszczanie moczu podczas wysiłku fizycznego może wynikać również z zaburzeń hormonalnych lub bezpośrednich urazów układu moczowego. U mężczyzn jest zwykle wynikiem radykalnej prostatektomii, czyli metody leczenia raka gruczołu krokowego (prostaty).

Wśród czynników ryzyka nietrzymania moczu u kobiet wymienia się: porody naturalne, zwłaszcza po 42. tygodniu ciąży, poród wywołany oksytocyną i przewlekłe zaparcia. U pacjentów obu płci ryzyko zachorowania jest wyższe, gdy zmagają się oni z otyłością, uzależnieniem od nikotyny, przewlekłymi chorobami przebiegającymi z kaszlem czy nadmierną wiotkością stawów.

Popuszczanie moczu podczas wysiłku fizycznego – objawy i rozpoznanie

Jak już wspomniano, główną przyczyną wysiłkowego nietrzymania moczu jest osłabienie mięśni dna miednicy i nagły wzrost ciśnienia w jamie brzusznej. Charakterystyczny dla tego stanu jest brak odczuwania parcia na mocz czy zwiększonej potrzeby oddawania moczu w dzień lub w nocy. Najczęstsze jest popuszczanie moczu przy kichaniu, kaszlu, śmiechu oraz wysiłku fizycznym o różnorodnym natężeniu. Z niekontrolowanym wyciekiem moczu można samodzielnie sobie radzić za pomocą wyrobów chłonnych (wkładek, podpasek, majtek). Zapewniają one komfort i ochronę, ale nie usuwają przyczyny schorzenia.

Popuszczanie moczu podczas wysiłku fizycznego wymaga rozpoznania diagnostycznego i różnicowania z innymi schorzeniami dróg moczowych. Warto odpowiednio przygotować się do wizyty u lekarza, który z pewnością zada dużo pytań w formie wywiadu medycznego. Zbiera bowiem informacje dotyczące przede wszystkim ilości wypływającego moczu, okoliczności epizodów oraz ilości przyjmowanych płynów. Skrupulatny wywiad powinien obejmować również dane dotyczące przewlekłych chorób pacjenta oraz jego ogólnego stanu zdrowia i przyjmowanych na stałe leków czy suplementów diety. Po nim przychodzi czas na badanie przedmiotowe chorego. Konieczne jest wykonanie badanie brzucha, krocza i miednicy, a także testu wysiłkowego obejmującego zwykle test kaszlowy. Pozwala on na obserwację intensywności i specyfiki ewentualnego wycieku, a u kobiet – dodatkowo stopnia ruchomości ścian pochwy. U pacjentek wykonuje się również podstawowe badanie ginekologiczne. Wśród badań dodatkowych wymienia się posiew moczu, badania ogólne moczu i badanie obrazowe USG.

Profilaktyka problemu nietrzymania moczu – ćwiczenia mięśni Kegla (mięśni dna miednicy)

Popuszczanie moczu podczas wysiłku jest stanem, któremu można zapobiec. By ograniczyć ryzyko popuszczania moczu przy kaszlu, zaleca się rezygnację ze spożywania alkoholu i palenia tytoniu, unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego, utrzymanie prawidłowej wagi ciała, zwalczanie zaparć.

Prewencja wysiłkowego nietrzymania moczu przy kichaniu, wysiłku fizycznym lub kaszlu w pierwszej kolejności polega jednak na regularnym wykonywaniu ćwiczeń wzmacniających mięśnie dna miednicy. Zleca je zwykle fizjoterapeuta uroginekologiczny po uprzednim zbadaniu pacjenta. O tym, kiedy stosuje się leczenie i jakie metody terapeutyczne są najbardziej odpowiednie dla potrzeb i możliwości każdego pacjenta, zawsze decyduje specjalista.

Leczenie wysiłkowego nietrzymania moczu

Objawy nietrzymania moczu z pęcherza moczowego można leczyć w sposób zachowawczy. Takie działanie możliwe jest jednak wyłącznie wówczas, gdy dolegliwości nie są jeszcze zbyt dotkliwe dla pacjenta. Pierwszy stopień rozwoju przewlekłego nietrzymania moczu objawia się niekontrolowanym wyciekiem moczu w wyniku znacznych zmian ciśnienia w jamie brzusznej pacjenta. Stan ten jest zauważalny zatem już na początku rozwoju. Wysiłkowe nietrzymanie moczu jest schorzeniem, które wymaga zmiany prowadzonego dotychczas trybu życia. Konieczna jest fizjoterapia mięśni dna miednicy oraz rezygnacja ze stosowania środków i suplementów diety o działaniu moczopędnym.

Popuszczanie moczu podczas wysiłku może wymagać leczenia farmakologicznego. Zwykle objawowo stosuje się Duloksetynę, która nie jest jednak uważana za najskuteczniejszą metodę terapii zaburzeń wydalania moczu. Zwiększa napięcie zwieracza zewnętrznego cewki i działa wyłącznie podczas stosowania leku. W okresie menopauzy kobiety dodatkowo poddawane są terapii hormonalnej. W sytuacji, w której zawodzą zachowawcze metody leczenia niekontrolowanego wypływu moczu z pęcherza, konieczne może być chirurgiczne leczenie wysiłkowego nietrzymania moczu.

Wskazania, dla których stosuje się leczenie operacyjne, weryfikuje specjalista. Możliwe jest laserowe leczenie nietrzymania moczu lub zastosowanie różnorodnych technik chirurgii. To najskuteczniejsze metody u tych pacjentów, u których popuszczanie moczu podczas wysiłku osiągnęło stopień zaawansowany.